Datacoalitie Rijnmond benadert vraagstukken rond data in de (huisartsen)zorg aan de hand van een concreet 7-stappenplan. Via dit stappenplan wordt een vraagstuk concreet, zijn de juiste data betrokken en krijgt de data betekenis in de praktijk aan de hand van concreet beleid en acties.

Zo werkt de datacoalitie; een praktijkverhaal

Datacoalitie Rijnmond hanteert een praktisch 7-stappenplan om vraagstukken rond data in de (huisartsen)zorg aan te pakken. Het stappenplan helpt om een uitgangspunt helder te definiëren, de juiste data bijeen te brengen en deze om te zetten naar concrete beleidsmaatregelen en acties die toepasbaar zijn in de praktijk. Dit klinkt mogelijk wat abstract en daarom illustreren we onze aanpak met een concreet voorbeeld uit de praktijk, dat geleid heeft tot een succesvolle voorlichtingscampagne.

Martine Uil, medisch directeur van Rijnmond Dokters, is lid van de stuurgroep van Datacoalitie Rijnmond. Zij signaleerde dat verkoudheidsklachten bij kinderen een onderwerp is waarvoor veel mensen bij de huisarts komen. Maar klopt dat gevoel eigenlijk wel? En geldt dit voor de hele regio Rijnmond in dezelfde mate? Dit vormde een interessant vraagstuk voor Datacoalitie Rijnmond om verder te onderzoeken.

Stap 2: Vraag concretiseren

De adviseurs van Datacoalitie Rijnmond zijn in gesprek gegaan met Martine Uil en hebben ook met andere huisartsen over dit onderwerp gesproken. Waarom komen ouders met kinderen die verkoudheidsklachten hebben bij de huisarts? Is dit voor de huisartsen een probleem? En is een huisartsbezoek altijd nodig?

Uit de gesprekken kwam een gedeeld beeld naar voren; juist in de herfst en winter komen dit soort klachten veel voor en in de meeste gevallen gaan de klachten vanzelf over.  De boodschap is dan ‘kijk het aan, het hoort bij de leeftijd en neem contact als de klachten verergeren of aanhouden’.
Het idee ontstond dat gerichte voorlichting aan ouders hen zou kunnen ondersteunen om de klachten van hun kind te herkennen en waar mogelijk te verzachten. Daarnaast zou deze voorlichting ouders kunnen ondersteunen bij het maken van een betere inschatting van wat normaal is bij verkoudheidsklachten en wanneer het nodig is om naar de huisarts te gaan.

Stap 3: Data bijeenbrengen

Datacoalitie Rijnmond is vervolgens de data ingedoken en gebruikte hiervoor het dashboard Zorg & Jeugd met daarin registratiedata van de huisarts. Met welke klachten en aandoeningen komt de jeugd bij de huisarts? In de database is gekeken naar ICPC-code R74.00 – Acute infectie bovenste luchtwegen. De data in dit dashboard zijn afkomstig uit de Rijnmond Gezond-database. Rijnmond Gezond is een project van de afdeling Huisartsgeneeskunde van het Erasmus MC. Een grote groep huisartsen uit de regio Rijnmond stelt gegevens anoniem ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek.
Bij het bijeenbrengen van data zijn ook aanvullende gegevens meegenomen, zoals de leeftijden van kinderen, de verschillen tussen jongens en meisjes, en de wijken en gebieden binnen Rotterdam.

Stap 4: Data visualiseren

De data is vervolgens bijeengebracht in een uitgebreide presentatie, met als doel het gesprek te kunnen voeren over waar een eventuele voorlichtingscampagne het meeste effect zou hebben. In de presentatie zijn de gevonden cijfers weergegeven in eenvoudige grafieken en staafdiagrammen. Hierdoor werd duidelijk inzichtelijk welke ICPC-codes en groepen het vaakst voorkomen, hoe het verloop ervan is in de tijd en wat de verschillen zijn in leeftijdsverdeling. 

Stap 5: Data duiden

Het onderbuikgevoel bleek volledig te kloppen:

De cijfers benadrukten de urgentie om aan de slag te gaan.

Stap 6: Data vertalen naar beleid en acties

Om een voorlichtingscampagne op te zetten is een projectgroep ingericht met medewerkers vanuit Rijnmond Dokters, GGD Rotterdam-Rijnmond, Centrum Jeugd en Gezin en Datacoalitie Rijnmond. Aan de hand van de cijfers werd al snel gezamenlijk de urgentie gevoeld om dit onderwerp aan te pakken. Het mooie was dat zowel Centrum Jeugd en Gezin, Rijnmond Dokters als de GGD al langer de behoefte voelden om nauwer samen te werken en nu diende zich de kans aan om gezamenlijk met een concreet vraagstuk aan de slag te gaan.

De werkgroep heeft aan de hand van het ‘behavior change wheel’ nagedacht over hoe de gewenste gedragsverandering bereikt zou kunnen worden. Ook is een doelgroeponderzoek gedaan bij ouders van kinderen van 0-6 jaar. Met hen is gesproken over het afwegingsproces om wel of niet naar de huisarts te gaan met verkoudheidsklachten. Daarnaast is met elkaar bekeken welke wijk met relatief hoge consulten het best passend zou zijn voor de campagne. Hier is Rotterdam-Noord uit naar voren gekomen.

Na alle voorbereidingen is de projectgroep gestart met de uitvoering van de voorlichtingscampagne. Er is informatie gedeeld via wachtkamerbeeldschermen en er zijn artikelen gepubliceerd. Daarnaast zijn voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd die aansloten bij bestaande initiatieven in de wijk. Zo is aangehaakt bij bestaande bijeenkomsten voor moeders en bij bijeenkomsten voor zwangere vrouwen. Alle ouders in Rotterdam met kinderen tussen 0 en 6 jaar ontvingen een digitale nieuwsbrief met daarin relevante informatie. Ook is een folder verspreid via huisartsenpraktijken in Rotterdam Noord, Huizen van de Wijk en apotheken.

Stap 7: Leren en verbeteren

De voorlichtingscampagne vond plaats in november en december 2023 en is daarna uitvoerig geëvalueerd. Hierbij is onder meer gekeken naar hoe vaak de digitale nieuwsbrief is geopend en hoe vaak de website is bezocht. Ook zijn de reacties van ouders verzameld; sommigen vonden de informatie leuk, goed en relevant, terwijl anderen aangaven dat ze de informatie niet nodig hadden. Een ander positief resultaat was de samenwerking tussen de betrokken organisaties, gericht op een concreet en gemeenschappelijk doel.

Op basis van de evaluatie is besloten de campagne in 2024 te herhalen, waarbij vooral zal worden ingezet op het breed delen van de al ontwikkelende communicatiematerialen.

Meer weten over het 7-stappenplan of het werk van Datacoalitie Rijnmond?
Neem contact met ons op!